بدون تردید پرورش استعدادها و خلاقیت‌های دانش‌آموزان به همراه حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی این قشر عظیم آنان را برای پذیرش مسئولیت‌های مختلف اجتماعی آماده کرده و تأثیری عمیق و مثبت در پیشرفت و توسعه همه جانبه کشور خواهد داشت.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی ، سلامتی تندرستی کامل جسمانی ، روانی و اجتماعی و نه صرفا فقدان ضعف جسمانی است. تعادل در ابعاد جسمانی و روانی به هیچ وجه قابل تفکیک و ارزشگذاری جدا از یکدیگر نیستند و رشد و ارتقای هر دو، پیکره سلامت یک فرد را تشکیل خواهد داد.
مدرسه، خانه دوم دانش‌آموزان محسوب می‌شود. طبق آمار و ارقام موجود کشور، ایران کشوری جوان محسوب شده و بخش زیادی از این جمعیت را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند و لذا اهمیت توجه به سلامتی این جمعیت بیش از پیش مشخص می‌شود.
سلامت روانی یکی از ابعاد مهم سلامت دانش‌آموزان به‌عنوان آینده‌سازان این کشور است. حضور متمادی و طولانی مدت دانش‌آموزان در مدارس موید آن است که ساختارهای ذهنی، شخصیتی، عاطفی و روانی کودکان و نوجوانان تا حدود زیادی در این محیط شکل می‌گیرد. شاید اهمیت و ضرورت توجه به بعد سلامت جسمانی دانش‌آموزان نکته‌ای آشکار و پنهان باشدکه خانواده و مسئولان به آن اشراف دارند زیرا ابتدایی‌ترین رکن سلامتی در هر فردی سلامت فیزیکی و جسمی است و نسبت به سایر ابعاد سلامت راحت‌تر می‌توان آن را ارزیابی کرد. در واقع و در یک کلام سلامتی جسمی را می‌توان «عملکرد درست وهماهنگ صحیح اعضای بدن» تعریف کرد.
اما این نوشتار به ضرورت حفظ و ارتقای سلامت روحی ، روانی و عاطفی دانش‌آموزان و بهداشت روانی در مدارس نگاه ویژه‌ای داشته تا ابعاد مهم و پیچیده آن بیش از پیش آشکار شود. براساس تعریف دیگری از سازمان بهداشت جهانی، بهداشت روانی قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به‌طور منطقی، عادلانه و مناسب است؛ نتیجه آنکه مفهوم بهداشت روانی تأمین رشد و سلامت روانی، فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلا به اختلال روانی، درمان مناسب و بازتوانی آن است.
ضرورت توجه به بهداشت جسمی و روانی دانش‌آموزان در مدارس از آن جهت حائز اهمیت است که بالغ بر 15درصد از جمعیت 75میلیونی کشور- در رده سنی 6 تا 18سال- را دانش‌آموزان تشکیل می‌دهندکه با توجه به شرایط سنی‌شان هنوز به خوبی مهارت‌ها و راه‌های پیشگیری از آسیب‌های جسمی و روحی را نیاموخته‌اند. نکته دیگر اینکه اگر کودکان بتوانند رفتارهای بهداشتی صحیح را در مدارس بیاموزند می‌توانند آن را به خوبی به خانواده و جامعه انتقال دهند.
بدون تردید سلامت روانی و عاطفی دانش‌آموزان بایستی منطبق با اصول و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی خانواده و اجتماع شکل گیرد تا سلامت روانی آینده آنان و در نتیجه جامعه تضمین شود. منظور از سلامت روانی دانش‌آموزان صرفا نداشتن بیماری روانی نیست بلکه قدرت تطبیق با شرایط محیطی و داشتن عکس العمل مناسب در برابر مشکلات است چون بحران‌ها جنبه‌های مهمی از ابعاد سلامت روانی را تشکیل می‌دهند. نکته حائز اهمیت اینکه بسیاری از بیماری‌های روانی نظیر افسردگی و اضطراب روی سلامت جسمانی تأثیر‌گذار است و در واقع ارتباط متقابلی میان بیماری‌های روانی و جسمی و‌جود دارد.
امروزه دیگر مدارس صرفا جایی برای انتقال دانش و کسب معلومات از سوی دانش‌آموزان نیست. در واقع مدرسه جایی است که دانش‌آموز شکست‌ها، ناکامی‌ها و موفقیت‌های فردی و اجتماعی را به طرز کاملا ملموسی تجربه و تمرین می‌کند. ایجاد احساس شایستگی و موفقیت، ایجاد انگیزه برای پذیرش مسئولیت اجتماعی ، ایجاد و افزایش اعتماد به نفس و عزت اجتماعی ازجمله نکات مهمی است که در سلامت روانی دانش‌آموزان در سال‌های آتی و در زندگی فردی و اجتماعی آنان نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند الگوی رفتاری آنان در آینده را شکل دهد.
الگو پذیری از الگوهای سالم رفتاری توسط دانش‌آموزان در مدارس می‌تواند شالوده و اساس سلامت روانی آنان را در آینده بنیان و تقویت کند، لذا به‌ویژه الگو‌پذیری از معلمان و مشاورانی که خود دارای سلامت روانی بوده و از طرف دیگر مسئولیت‌پذیر و دارای عزت نفس باشند می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت روانی، روحی و عاطفی دانش‌آموزان بسیار مؤثر و سرنوشت‌ساز باشد و تأثیر مثبت خود را البته در کنار خانواده و جامعه نشان دهد. با حضور مشاورانی متخصص و دلسوز قطعا گره بزرگی از مشکلات روانی و روحی دانش‌آموزان باز خواهد شد.
آمارها و بررسی‌ها نشان می‌دهد که متأسفانه آسیب‌های اجتماعی ، روحی و روانی در جامعه و همچنین در میان دانش‌آموزان مدارس شیوع بیشتری پیدا کرده است. صرف‌نظر از ارائه هرگونه آماررسمی و غیررسمی درخصوص افزایش اعتیاد در مدارس و همچنین گسترش خشونت و نابهنجاری‌های اجتماعی روز به روز می‌توان گفت بروز آسیب‌های روانی- اجتماعی سلامت روانی دانش‌آموزان کشور را تهدید می‌کند. توجه روز افزون و توامان به ابعاد مختلف سلامت جسمی، روحی و روانی دانش‌آموزان در مدارس تنها و آخرین راهکاری است که نباید از آن غفلت کرد. تاوان اهمال و کوتا هی در این بخش، جا‌معه‌ا‌ی روان‌پریش، نابهنجار و غیرسلامت خواهد بود که موجب عقب‌ماندگی و واپس‌زدگی در تمامی ابعاد و حتی ابعاد علمی و دانشگاهی خواهد شد.
